Urszula Beata Kasprzak (ur. 7 lutego 1960 w Lublinie) – polska piosenkarka rockowa i autorka tekstów.

W 1977 zdobyła Złoty Samowar na XIII Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. W 1982 nawiązała współpracę z Budką Suflera, śpiewając przeboje, takie jak „Luz blues, w niebie same dziury”, „Dmuchawce, latawce, wiatr”, „Malinowy król” czy „Powiedz, ile masz lat”. W zespole poznała Stanisława Zybowskiego, który stał się głównym kompozytorem jej piosenek (np. hitu „Rysa na szkle”). W 1990 wyleciała na cztery lata do USA, po powrocie do Polski nagrała hardrockową płytę pt. Biała droga, którą sprzedano w nakładzie 800 tys. egzemplarzy i którą promowała przebojami „Na sen” i „Konik na biegunach”.

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się i wychowywała w Lublinie. Jej rodzice pracowali w państwowej firmie odzieżowej, gdzie jej ojciec w zakładzie był członkiem zespołu pieśni i tańca ludowego. W dzieciństwie uczyła się gry na fortepianie i akordeonie w ognisku muzycznym. Marzyła o zawodzie nauczycielki muzyki lub bibliotekarki. Ukończyła VIII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Lublinie. Uczęszczała także na zajęcia w lubelskim Studium Piosenki. Podjęła studia na Wydziale Wychowania Muzycznego na UMCS w Lublinie. Podczas studiów muzycznych śpiewała w kościelnych zespołach.

Kariera

Początki

Jako 15-latka brała udział w eliminacjach do XI Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze, ale bez sukcesów. Przy trzeciej próbie, w 1977, gdy miała 17 lat, za wykonanie piosenki „Kopciuszek” wygrała finał zielonogórskiego XIII Festiwalu Piosenki Radzieckiej, zdobywając główną nagrodę – Złoty Samowar. Aleksander Bardini wręczając nagrodę powiedział, że „byłaby dobrą aktorką śpiewającą”. Trafiła na okładki tygodników: „Nowa Wieś” i „Na Przełaj”. W 1978 z piosenką „Umieć żyć” wystąpiła w koncercie debiutantów na XVI Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu.

Niedługo po udziale w festiwalu zaprzestała śpiewania, by skupić się na studiach. Na pierwszym roku, w 1980 przyjęła propozycję wystąpienia w zespole wokalnym Ryszarda Kniata (późniejszego lidera zespołu Klincz), towarzyszącym wykonawcom zagranicznym podczas XX Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie. W tym samym czasie w Radio Łódź nagrała sześć piosenek Kniata do tekstu Andrzeja Kosmali, w tym w stylu country „Z każdym kilometrem kocham bardziej” w duecie z Ryszardem Kniatem (utwór trafił na kasetę wydaną przez Tesco Znowu w drodze – piosenki dla kierowców), a także „Miłość utraconych szans” i „Królowa Kier”, oraz „Noc nie przyszła pod mój dach” ze słowami Andrzeja Sobczaka. Towarzyszyła też Majce Jeżowskiej w chórkach oraz w nagraniu jej debiutanckiej płyty Jadę w świat (1981).

Współpraca z Budką Suflera

Na przełomie lat 1981 i 1982 Romuald Lipko, lider zespołu Budka Suflera, za namową Ryszarda Kniata i dziennikarza Jerzego Janiszewskiego, zgodził się skomponować dla Urszuli kilka piosenek. Nagrań dokonano 15 czerwca 1982 w poznańskim studio Polskiego Radia. Na gitarze grał Jan Borysewicz. Były to utrzymane w poprockowej stylistyce utwory: „Fatamorgana ’82”, „Bogowie i demony” i „Luz blues w niebie same dziury”. Powstały do nich profesjonalne wideoklipy, dzięki czemu zaistniała w świadomości słuchaczy. Jej stylizację wymyśliła Aleksandra Laska-Wołek; wyregulowane i podkreślone brwi, smokey eyes i widoczny róż na policzkach.

Piosenką „Fatamorgana ’82” zadebiutowała w lipcu w jednym z sobotnich bloków programu Zapraszamy do Trójki Programu III Polskiego Radia. Tydzień później była notowana na liście przebojów tej radiostacji. Pozostałe utwory ukazały się pod koniec 1982 na pierwszym singlu Urszuli i także szybko podbiły krajowe listy przebojów. Lipko postanowił komponować dla Urszuli kolejne piosenki, co dało początek wieloletniej współpracy piosenkarki z Budką Suflera jako zespołem towarzyszącym.

Na początku 1983 roku utwór „Ciotka P.” znalazł się na telewizyjnej liście przebojów. Największy sukces odniosła ballada „Dmuchawce, latawce, wiatr”, która w konkursie Polskiego Radia i Telewizji została uznana za Największy przebój roku. Utwór doczekał się także anglojęzycznej wersji „Slowly Waking”, która weszła na listę przebojów Radia Luksemburg i była prezentowana w programie rozrywkowym Serce, czyli opowieść o panu, któremu uciekło serce (1983) w reż. Krzysztofa Bobrowskiego. Kolejnymi przebojami stały się – ballada „Michelle ma belle”, „Rodezja – finezja” oraz hardrockowa „Totalna hipnoza”, która była kolejną propozycją telewizyjnej listy przebojów. Nagrania ukazały się na debiutanckim albumie studyjnym piosenkarki, zatytułowanym po prostu Urszula, wydanym w tym samym roku. Urszula trafiła na okładki magazynów takich jak „Non Stop” (grudzień 1982), „Filipinka” (styczeń 1983), „Panorama” (nr 7/1983-02-13), „Ekran” (nr 25/1983-06-19), „Magazyn Muzyczny Jazz” (wrzesień-październik 1983), „Razem” (1983-12-25) czy „Stolica”, a także była na rozkładówce m.in. „Dziennika Ludowego” oraz tygodników – „Świat Młodych” i „Zarzewie”.

Urszula jeździła z zespołem Budka Suflera jako „gość specjalny” by zaśpiewać podczas koncertu kilka piosenek, w tym także z Felicjanem Andrzejczakiem („Noc komety”) czy Krzysztofem Cugowskim („Jest taki samotny dom” i „Cień wielkiej góry”). W tym czasie artystka zdobyła nagrody na zagranicznych festiwalach piosenki: drugie miejsce na szwedzkim Festiwalu Krajów Nadbałtyckich w Karlshamn, nagrodę pisma „Mlada fronta” na czeskim festiwalu Intertalent’83 w Pradze, a także wygrane na festiwalach w Berlinie, Dreźnie, Rostocku i Norymberdze.

W 1984 przedstawiła odmienny, mniej rockowy, zdominowany przez instrumenty klawiszowe repertuar. „Malinowy król”, okazał się jednym z największych przebojów roku, choć niektórzy zarzucali, że melodia do piosenki to plagiat „Moonlight Shadow” Mike’a Oldfielda. Później popularność zyskały kolejne piosenki przygotowane na drugi album: „Podwórkowa kalkomania”, ballada „Wielki odlot”, „Szał sezonowej mody” i „Twoje zdrowie mała”.

W 1985, z opóźnieniem zostały wydane na albumie, zatytułowanym Malinowy król, z nieco odmienionym image z sesji zdjęciowej Antoniego Zdebiaka. Urszula zadebiutowała na kinowym ekranie, grając samą siebie w melodramacie Ryszarda Rydzewskiego Alabama (1984), w którym, wraz z Budką Suflera, wykonywała piosenki z nowej płyty. Na listy przebojów trafiła wówczas pochodząca z filmu wokaliza „Temat Bożeny”, która również pochodzi z drugiej płyty.

W 1986 nagrała materiał na trzeci album, który pierwotnie miał mieć tytuł jak premierowy utwór „Próba sił”, który był obecny na listach przebojów. W efekcie jednak ten utwór nie znalazł się na albumie, zatytułowanym Urszula 3 z 1987 roku, gdzie przedstawiono bardziej gitarowe brzmienie. Wydawnictwo promowane było przez hit „Powiedz, ile masz lat”, porównywany do kompozycji „Foreign Affair” Mike’a Oldfielda, z którym Urszula wystąpiła w koncercie na XXIII Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Na listy przebojów trafiły jeszcze single: „Kto zamiast mnie”, „Jestem ogniem”, „Bez toastów” i „Czeska biżuteria”.

Inna działalność w latach 80.

Poza nagraniami z Budką Suflera, w 1984 wzięła udział w programie muzycznym Katarzyny Gärtner Żeglując w dobry czas, gdzie zaprezentowała piosenkę „Polka idolka” (sł. Jerzy Kleyny), która trafiła na płytę obok takich wykonawców jak Grzegorz Markowski, Halina Frąckowiak, Universe, Stanisław Wenglorz, Dżem czy Wanda i Banda.

Wkrótce Roman Załuski zaangażował Urszulę do komedii erotycznej Och, Karol (1985), gdzie po raz pierwszy pojawiła się w roli aktorskiej jako Jola, koleżanka z pracy tytułowego bohatera (w tej roli Jan Piechociński). Film okazał się hitem frekwencyjnym, a promowała go piosenka „Baw mnie” (muz. Seweryn Krajewski, sł. Jacek Cygan), zaśpiewana przez Urszulę w duecie z Sewerynem Krajewskim, która trafiła na sam szczyt Telewizyjnej Listy Przebojów TVP2 prowadzonej przez Krzysztofa Szewczyka. Wcielała się również w różne role aktorskie w etiudach programu TVP2 Jarmark, gdzie gościnnie wzięła udział w teledysku pastiszu autorstwa prowadzących program Włodzimierza Zientarskiego, Krzysztofa Szewczyka i Wojciecha Pijanowskiego „Były sobie świnki trzy (sport, muzyka oraz gry)”. Z ekipą programu Jarmark koncertowała po całej Polsce i brała udział w scenkach kabaretowych. Wystąpiła też w Teatrze Telewizji TVP dla najmłodszych widzów w spektaklu Aleksandra Czekanowskiego i Macieja Kosińskiego Raz swawolny Tadeuszek (1985) na podstawie bajek Stanisława Jachowicza z muzyką Krzesimira Dębskiego, gdzie zaśpiewała dwie piosenki – „Mały Oleś” i „Pan kotek był chory” jako sanitariuszka w duecie z Janem Prochyrą. W 1987 ukazała się książka pt. Bliscy nieznajomi: Ludzie z okładek z wywiadem „Dmuchawce, latawce, fiat” z Urszulą, opublikowanym w tygodniku „Razem”.

Zagrała potem postać pokojówki żony dyplomaty (Grażyna Barszczewska) w pierwszym odcinku serialu kryminalnego Pawła Pitery Na kłopoty… Bednarski – pt. „Kurier z Ankary” (1986; jej głos był dubbingowany przez Ewę Kanię) oraz wystąpiła w roli koleżanki z pracy głównego bohatera (Jerzy Zelnik) w telewizyjnym melodramacie Załuskiego Głód serca (1986). Zaśpiewała też utwór „Sweet, Sweet Tulipan” (muz. Andrzej Korzyński, sł. Jacek Cygan), będący tematem przewodnim serialu telewizyjnego Janusza Dymka Tulipan (1986). Z kolei w komedii Romana Załuskiego Galimatias, czyli kogel-mogel II (1989) wykonała piosenkę „Bądź zawsze blisko mnie” (muz. Seweryn Krajewski, sł. Marek Dagnan).

W 1986 Urszula zadebiutowała jako autorka tekstu dwóch piosenek zespołu Klincz – „Pod latarnią” i „Koty”, które także wraz z grupą wykonywała. Ten pierwszy utwór w anglojęzycznej wersji „Light Up My Senses” znalazł się na składance Music from Poland at Midem ’86 (1986). Natomiast album zespołu Klincz zatytułowany Jak lodu bryła, który był firmowany z Urszulą i zawierał ich dwa dotychczasowe wspólne przeboje, trafił na rynek w roku 1988.

Użyczyła także swojego głosu na ścieżce dźwiękowej Stan strachu (1989) nagranej przez Obywatela G.C. do filmu Stan strachu (1989) w reżyserii Janusza Kijowskiego.

Przemiana stylistyczna

W lutym 1987 wyruszyła w półroczną trasę koncertową po USA. Ważniejsze miejsca występów to: Beacon Theatre na Broadwayu, dyskoteka Red Parrot na Manhattanie, polonijny klub Polonez w Chicago, Cardinale Club, a także uczelnie w miastach, takich jak m.in.: Filadelfia, Waszyngton, Detroit, Chicago, Nowy Jork, Boston.

W 1988 roku powróciła z USA i wydała ostatni album nagrany z Budką Suflera, a pierwszy wyprodukowany przez Stanisława Zybowskiego, zatytułowany Czwarty raz. Na tej płycie po raz pierwszy zaśpiewała także własne teksty. Połowę piosenek skomponował jej dotychczasowy kompozytor Romuald Lipko, a drugą połowę, Zybowski. Płyta przeszła jednak bez echa, promowana umiarkowanymi przebojami „Raz”, „Czy to miłość to co czuję” i „Niebanalne życie”. Teledyski do tych piosenek zrealizowano w „Hard rock cafe” w Chicago, nad jeziorem Michigan i na ulicach Nowego Jorku, a ich montażem w Polsce zajęła się Małgorzata Potocka. Z USA Urszula przywiozła ponadto pierwszy polski album kompaktowy z muzyką rozrywkową, zatytułowany The Best of Urszula & Budka Suflera, wydany przez Rock Studio z Nowego Jorku. Zawierał on największe przeboje wokalistki oraz trzy utwory z płyty Czwarty raz nagrane w języku angielskim: „Life”, „Is It Love” i „Getaway Car”.

W 1989 roku Urszula wystąpiła podczas koncertu Polska Promocja na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie z nowym zespołem Jumbo, którego liderem był Zybowski. Zaprezentowała nowy, bardziej drapieżny, rockowy wizerunek oraz kolejny przebój, balladę „Rysa na szkle”. Na niektóre listy przebojów trafił później utwór „Smutno jest w zoo”. Lata 1990–1994 spędziła w USA, gdzie koncertowała dla polskiej i amerykańskiej publiczności. W 1992 roku na rynek trafił album, nagrany z Jumbo, zatytułowany Urszula & Jumbo. Materiał z płyty był zmasterowany w „Starke Lake Studios” na Florydzie. Chórki na płycie zaśpiewał m.in. Stanisław Soyka. Oprócz „Rysy na szkle”, tutaj w wersji anglo-polskojęzycznej jako „I Am On My Own”, i „Smutno jest w zoo”, krążek nie przyniósł żadnych innych hitów, kompletnie pozbawiony promocji i zignorowany przez wszystkie czołowe stacje radiowe i telewizyjne. W tym samym roku ukazały się również kompilacje: Best of Budka Suflera & Urszula oraz wydana w USA w limitowanym nakładzie z okazji jubileuszu dziesięciolecia jej działalności artystycznej, Greatest Hits of Urszula z niemal identycznym zestawem nagrań.

Życie prywatne

Była związana z Pawłem Markowskim. W 1985 poznała swojego muzycznego partnera i przyszłego męża, Stanisława Zybowskiego. Mają syna Piotra (ur. 1987). W 1992 sformalizowała związek z Zybowskim, z którym pozostała aż do jego śmierci 22 listopada 2001. Ze związku ze swoim menedżerem Tomaszem Kujawskim ma syna, Szymona (ur. 5 maja 2003). W 2019 urodziła się jej wnuczka Maria.